کپک، جاندار فرصت‌طلب
لایه دلخراش کپک روی مواد غذایی را همه به نوعی تجربه کرده‌ایم. گاهی نمی‌دانیم این مهمان ناخوانده از کجا آمده و با آن چه رفتاری کنیم. این قارچ‌های فرصت‌طلب، شیفته‌ی محیط‌های مرطوب، تاریک، گرم، نمکی و حتی شکری هستند. پس خیلی از مواد غذایی بستر مساعدی برای رشدشان است؛ مثلا مواد غذایی خام یا پخته که ذخیره‌ی آبی قابل توجهی دارند، یا موادی که در محیط گرم بیرون از یخچال مانده‌اند و یا حتی محیط‌های خشک شکری. این مهمان گاه‌گاهی غذاهای‌مان را بیشتر بشناسیم.
چه مواد غذایی مستعد کپک زدن هستند؟
- مواد غذایی تازه که معمولا مواد آبی زیادی در خود ذخیره دارند محیط دلخواهی برای زندگی کپک‌ها است.
- مواد غذایی بدون نگهدارنده احتمال رشد کپک و ریزجانداران را بیشتر می‌کند.
- مواد غذایی ممکن است طی فرایند تولید کپک‌زده و همان طور بسته‌بندی شده باشد.
- مواد غذایی خشک شکری مثل شیرینی‌ها هم گهگاهی محیط جذابی برای زاد و ولد آنها هستند.
با کپک‌ها و مواد غذایی کپک‌زده چه رفتاری کنیم؟
این مواد غذایی را می‌توان نجات داد:
- میوه‌ها و سبزیجات سفت: مثل سیب، هویج، کلم و فلفل دلمه‌ای چون ریشه کپک نمی‌تواند به عمق آنها نفوذ کند.
- پنیرهای سفت: مثل سیامزگی یا پارمسان
- سالامی و ژامبون خشک
- مربای خانگی و رب گوجه‌فرنگی خانگی
راه‌حل‌ها
- برای میوه‌ها و سبزیجات سفت، پنیرهایی با بافت سفت، سالامی و ژامبون خشک، فقط کافی است به اندازه ۲ سانتی‌متر بیشتر از منطقه کپک‌دار را جدا کنیم و بقیه را مصرف کنیم. به محض جدا کردن کپک‌ها، کارد و دست‌مان را سریع بشوریم.
- برای اکثر مواد غذایی از جنس مربا و رب‌های خانگی هم بهترین راه این است که محیط کپک‌زده را جدا کنیم و دوباره قسمت‌های سالم را با آب جوشیده بجوشانیم. مهم است که آب جوشیدهی رب، حتما نمک داشته باشد و آب جوشیدهی مربا، حتما شکر.
این مواد غذایی را دیگر نمی‌توان نجات داد و باید دور ریخت:
- میوه ها و سبزیجات نرم: مثل توت فرنگی، خیار و گوجه‌فرنگی. به دلیل اینکه این مواد غذایی سرشار از رطوبت هستند، بنابراین کپک می‌تواند در عمق آنها ریشه بدواند.
- پنیرهای نرم: مثل پنیر خامه‌ای و کوتاژ و پنیرهای نرم فتا.
- نان و شیرینی
- مواد غذایی پخته و نمکی: شامل گوشت‌های پرورده مثل قرمه، خورش و غلات
- ژله، ترشی و خیارشور
- کره بادام زمینی، دانینه‌ها و بنشن
- ماست، شیر و خامه
چطور از ورود کپک جلوگیری کنیم؟
- محیط یخچال را تمیز نگه داریم و هر نوع غذای فاسد را سریع دور بریزیم. اگر یکی از مواد غذایی در طبقه‌ای از یخچال کپکی شده و کنار ماده دیگری بوده، آن را هم دور بریزیم چون احتمالا هاگ‌های کپک منتشر شده باشد.
- مواد غذایی را در ظرف یا پوششی دربسته در یخچال نگه داریم. بعد از مصرف هر کدام، در آن را محکم ببندیم و طی مدت کوتاهی از مصرفش لذت ببریم.
- کپک‌ها نیاز به اکسیژن دارند. پس طبیعی است که در جایی که اکسیژن محدودی به آنها برسد نمی‌توانند خودنمایی کنند. استفاده از کاغذ روغنی روی سطح مربا یا رب، باعث می شود اکسیژن به کپک نرسد و نفسش ببرد.
- دمای محیط برای رشد کپک ایده‌آل است. مواد غذایی را به مقداری که میل دارید، جدا کنید و ظرف ماده غذایی را با در بسته به محیط امن یخچال برگردانید.اگر با ظرف در باز، مواد خوراکی را در محیط اطراف به مدت طولانی نگه داریم، هم دمای رشد کپک را فراهم کرده‌ایم و هم اکسیژن کافی برای زندگی به آن داده‌ایم.
- قاشق مربا، رب یا ترشی را در مواد غذایی دیگر نزنیم.
منابع:
– https://www.healthline.com/nutrition/is-moldy-food-dangerous
– https://www.cookinglight.com/cooking-101/what-to-do-mold-on-food