اَلوک

بادام کوهنورد 

این اهل کوه از نوع غیر کوهی‌اش ناشناس‌تر مانده. همین مشخصه از «اَلوک» یک لب‌چره‌ای با روحیاتی قوی و مقاوم ساخته است. این بادام کوهنورد فقط با آب باران‌های گاه‌گاهی در شرایط نامساعد خاک با کمی رطوبت خود را سر پا نگه می‌دارد و نیازی به تیمار ندارد. با همین وجنات قوی‌اش، درختچه‌ی ارژن، جزو اولین گیاهانی است که در فصل بهار پیش از درختان دیگر منطقه شکوفه می‌دهد.

می‌توان انتظار داشت که مغز خوش‌هیکل‌ چنین درختی که درگیر ناملایمات طبیعی بوده، تلخ‌گوشت باشد. اما این تلخی به کام من و شما نمی‌رسد. شیوه‌های محلی و جوشاندن چندین باره در آب جوش و نمک، بخش زیادی از تلخ‌کامی آن را می‌گیرد. این مغز از آب گذشته‌، درون پوست صاف و سفت و قهوه‌ای رنگش، طعمی بامزه و مطبوع پیدا می‌کند، ریزتر از بادام درختی و پوشیده از کرک‌های مخملی لطیفی است. در مرحله‌ی تکاملش به دانینه‌ای نکمین و خوش‌خوراک درمی‌آید که ته‌مزه‌ی تلخی اصالتش را با خود دارد و به مغزهای دیگر طعنه می‌زند. 

الوک ساوا از منطقه‌ی پربرکت فارس آمده. نام های مختلفی هم دارد. ارژن، بخورک، پاسورک و آخورک از نام‌های آشناتر این مغز است ولی به آن ارجنک، تنگرس، ارجن، ارجان، تنگس، تنگز، بیف، بادامچه، آقچالی، قره چالی و آخور و به عربی لوزالبربر هم می‌گویند.

اهالی فارس در فصل زمستان آشی با مغز الوک درست می‌کنند. در فرهنگ فولکلور فارس می‌گویند عاشقی از این غذا که به دست یارش ریخته خواهد شد، چنین یاد می‌کند۱:

نگار نازنینم فادمه سلطون / نشسته در میون جنگلستون

دو دس کوچیکش الوک می‌چینه / برای پختن آش زمستون

۱٫  گوشه‌هایی از فولکلور ایران، اثر صادق همایونی.